ειρηναίος

I

(1ος αι. μ.Χ.). Αλεξανδρινός γραμματικός, γνωστός και με το λατινικό όνομα Minucius Pacatus. Μαθήτευσε κοντά στον Ηλιόδωρο τον μετρικό και, όπως προκύπτει από το λατινικό όνομά του, είναι πιθανό ότι δίδαξε για ένα διάστημα και στη Ρώμη. Έγραψε πολλά έργα από τα οποία τα κυριότερα είναι: Περί της Αθηναίων προπομπίας (το οποίο πιθανώς αποτελούσε πραγματεία λεξικογραφικού χαρακτήρα για τις τιμές που απονέμονταν στους κατοίκους της αρχαίας Αθήνας)· Περί της Αλεξανδρέων διαλέκτου, ότι έστιν εκ της Ατθίδος βιβλία ζ’ ή περί ελληνισμού (που πραγματεύεται από λεξικογραφική άποψη την κοινή αλεξανδρινή διάλεκτο και τις σχέσεις της με την αττική)· Αττικών ονομάτων βιβλία γ’ (το οποίο περιέχει προφανώς χαρακτηριστικές εκφράσεις ή ρητορικούς τρόπους που συνήθιζαν να χρησιμοποιούν οι κορυφαίοι Αττικοί συγγραφείς)· Αττικής συνηθείας της εν λέξει και προσωδία κατά στοιχείον βιβλία γ’ (με περιεχόμενο παραπλήσιο προς το προηγούμενο)· Κανόνες ελληνισμού βιβλίου α’ (που συνιστά συμπλήρωμα ή εισαγωγή στα επτά βιβλία του συγγραφέα για τον ελληνισμό, τα οποία καθορίζουν τους κανόνες του καθαρού ελληνικού λόγου)· Περί αττικισμού βιβλίον α’ (με περιεχόμενο ανάλογο προς το προηγούμενο). Στα έργα αυτά, που έχουν χαθεί, ο συγγραφέας αναδείχθηκε πιστός ζηλωτής του καθαρού αττικού ύφους και πρόδρομος του Αιλίου Διονυσίου και του Φρυνίχου.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ε. ο μάρτυς. Επίσκοπος, ο οποίος αναφέρεται μόνο στον Λαυριωτικό Κώδικα (Δ 37, φύλλο 115 α). Θανατώθηκε με μαρτυρικό τρόπο. Η μνήμη του τιμάται στις 6 Απριλίου.

2. Ε. ο ιερομάρτυς. Διετέλεσε επίσκοπος στο Σίρμιο της Παννονίας επί Διοκλητιανού (284-305). Μετά τον θάνατό του με αποκεφαλισμό, η σορός του ρίφθηκε στον ποταμό Σάβος. Η μνήμη του τιμάται στις 23 Αυγούστου.

3. Ε. ο μάρτυς. Διάκονος, ο οποίος αποκεφαλίστηκε. Η μνήμη του τιμάται στις 22 Αυγούστου.

4. Επίσκοπος (μέσα 2ου αι.). Γεννήθηκε στη Σμύρνη και έζησε στη Λιόν της Γαλλίας, όπου το 177 διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο τον Ποθεινό. Ο Τερτυλλιανός τον χαρακτηρίζει αυστηρό μελετητή παιδείας, αλλά και από τα συγγράμματά του φαίνεται ότι γνώριζε την κλασική λογοτεχνία, τη ρητορική και τη φιλοσοφία. Ασχολήθηκε με τη διάδοση της χριστιανικής πίστης και την αντιμετώπιση των αιρέσεων. Έγραψε αντιαιρετικά συγγράμματα, αναδιοργάνωσε την Εκκλησία και καθόρισε τη διδασκαλία της· στη δραστηριότητά του αυτή οφείλεται και η προσωνυμία του πατέρας της χριστιανικής δογματικής. Έγραψε πολλά έργα στην ελληνική, από τα οποία σώζονται μόνο λίγα αποσπάσματα και μεταφράσεις. Μεγάλης σημασίας έργα του είναι τα εξής: Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως (το συντετμημένο Κατά Αιρέσεων), σε λατινική μετάφραση, με το οποίο πολεμά τον γνωστικισμό, και Επίδειξις του αποστολικού κηρύγματος, γνωστό σε αρμενική μετάφραση, στο οποίο ο Ε. αναπτύσσει μεταξύ άλλων έννοιες σχετικές με την Αγία Τριάδα, το βάπτισμα, το προπατορικό αμάρτημα, και, κατά το παράδειγμα των προκατόχων του, εμβαθύνει στο χριστολογικό πρόβλημα. Ο Ιερώνυμος και ο Γρηγόριος Τουρώνης, μεταφέροντας τοπικές παραδόσεις της Γαλλίας, αναφέρουν το όνομα του Ε. μεταξύ των μαρτύρων. Η μνήμη του τιμάται στις 23 Αυγούστου.

III

Όνομα μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

1. Ε. Γαλανάκης (Νεροχώρι Χανίων 1911 –). Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου (1957-71, 1981–). Σπούδασε στο Ιεροδιδασκαλείο Κρήτης (1932), στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1937) και μετεκπαιδεύτηκε στα πανεπιστήμια Λιλ και Παρισίων (χριστιανική κοινωνιολογία). Σταδιοδρόμησε αρχικά ως καθηγητής σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης των Χανίων (1938-45) και στη συνέχεια (1946) χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Διετέλεσε υποδιευθυντής της Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης (1946-57). Το 1957 εξελέγη μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου, ενώ το 1971 μετατέθηκε από το οικουμενικό πατριαρχείο στη μητρόπολη Γερμανίας, όπου ανέπτυξε πλουσιότατο πνευματικό, φιλανθρωπικό και, κυρίως, κοινωνικό έργο. Το 1981 επανήλθε στη μητροπολιτική του περιφέρεια (Κισάμου και Σελίνου), συνεχίζοντας το σημαντικότατο ποιμαντικό έργο του. Έχει ιδρύσει το οικοτροφείο αρρένων Κισάμου Τρεις Ιεράρχες, το γηροκομείο Άγιος Σπυρίδων, σχολείο κωφαλάλων κ.ά.

2.Ε. Αθανασιάδης (Ρέθυμνο 1933 –). Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου (1975–). Σπούδασε στην Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης, στη Θεολογική Σχολή Χάλκης και στο κολέγιο του Αγίου Βονιφατίου, στο Γουόρμινστερ της Αγγλίας. Υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας και εφημέριος στην περιοχή Μπρίστολ της Αγγλίας και στη συνέχεια ως πρωτοσύγκελος της μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου, ενώ διετέλεσε και διευθυντής-σχολάρχης της Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης.

Το 1975 εξελέγη μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου, όπου έχει αναπτύξει σημαντικό πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Στη μητροπολιτική του περιφέρεια, εκτός των άλλων, λειτουργούν κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης αποφοίτων Λυκείου, ΤΕΙ και ΑΕΙ, κέντρο κοινωνικής συμπαράστασης νέων (Θεοχαρίδειο Ίδρυμα), κέντρο πρόληψης ναρκωτικών, ο ραδιοφωνικός σταθμός Ο Άγιος Παύλος κ.ά.

3. Ε.Μεσαρχάκης (Σπηλιά Χανίων 1944 –). Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων (1990–). Σπούδασε στην Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης (1963) και στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1970). Το 1964 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1970 πρεσβύτερος. Υπηρέτησε ως καθηγητής σε διάφορα σχολεία μέσης εκπαίδευσης και ως πρωτοσύγκελος της μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου. Το 1987 έγινε ηγούμενος της μονής Παναγίας Κυρίας των Αγγέλων και το 1990 εξελέγη μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, όπου έχει αναπτύξει σημαντικό πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Είναι πρόεδρος του πατριαρχικού πνευματικού κέντρου Ο Άγιος Ραφαήλ (Σπήλι), του Σαρμανείου Ιδρύματος (Φουρφουρά Αμαρίου), του Οίκου Στοργής και Αγάπης διά χρονίως πάσχοντας κ.ά. Ποικίλου περιεχομένου άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες.

4. Ε.Ιωαννίδης (Σταυροδρόμι Κωνσταντινούπολης 1951 –). Μητροπολίτης Μυριοφύτου και Περιστάσεως (2000–). Σπούδασε στις θεολογικές σχολές Χάλκης και Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετεκπαιδεύτηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Παρισίων (1981-82). Το 1972 χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια υπηρέτησε στην Πατριαρχική Αυλή διαδοχικά ως τριτεύων, δευτερεύων και μέγας αρχιδιάκονος. Το 1991 έγινε μέγας πρωτοσύγκελος, από το 1995 έως τις 4 Σεπτεμβρίου 2000 διετέλεσε τιτουλάριος μητροπολίτης Ευδοκιάδος και από στις 4 Σεπτεμβρίου 2000 είναι μητροπολίτης Μυριοφύτου και Περιστάσεως.

Ο μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος σε χρηματιστηριακή εκδήλωση, το 1998 (φωτ. ΑΠΕ).

Ο μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορώνου Ειρηναίος (φωτ. ΑΠΕ).

Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Ειρηναίος (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

εἰρηναῑος, -α, -ον (AM)

1. ειρηνικός

2. αυτός που γίνεται στη διάρκεια τής ειρήνης

3. το ουδ. ως ουσ. τὸ εἰρηναῑον

ναὸς τὴς ειρήνης.